آیا ماموریت خیریه های سنتی فقط تهیه ارزاق و پوشاک و نیازهای اولیه مددجویان است؟ صرفا تامین نیازهای اساسی آنها کافی است؟ چرا باید نگاه بلند مدت به زندگی مددجویان داشت؟ پاسخ این سوالات و بسیاری پرسش های دیگر را با هم در این مقاله بررسی خواهیم کرد.
این موضوع را با یک مثال شروع کنیم. فرض کنید یک زن سرپرست خانوار که دارای ۲ فرزند کودک و نوجوان است به یک خیریه سنتی مراجعه و درخواست کمک می کند. اگر بهترین حالت را در نظر بگیریم، مدارک آن خانوار به طور دقیق بررسی می شود و با توجه به بودجه خیریه، مقداری ارزاق و کمک نقدی به این خانوار تخصیص می یابد. دو سوال در اینجا پیش می آید. اول اینکه آیا این خانواده فقط از این خیریه کمک دریافت می کنند؟ و دومین سوال، آیا تنها نیاز این خانواده خوراک، هزینه تحصیل فرزندان و تامین بخشی از هزینه های خانواده است؟
در ادامه پاسخ این ۲ سوال را به طور دقیق بررسی می کنیم.
استعلام سوابق دریافت کمک مددجو از سایر خیریه ها
در خیریه های سنتی، این امکان وجود ندارد که کارمندان موسسه بتوانند در صورت مراجعه مددجویان، سوابق دریافت کمک آنها از سایر خیریه ها را بررسی نمایند. به همین خاطر ممکن است برخی افراد سودجو، از این ضعف خیریه های سنتی استفاده کنند. این افراد که گاهاً نیازمند هم نیستند، با مراجعه به موسسات خیریه مختلف، اقدام به دریافت کمک می کنند. با توجه به اینکه خیریه های سنتی امکان استعلام سوابق دریافت کمک مددجو را ندارند، نمی توانند از این موضوع مطلع شوند. این عدم امکان استعلام مددجو یکی از مشکلات اساسی موسسات خیریه سنتی است. زیرا ارائه خدمات و کمک ها را غیرعادلانه می کند و راه را برای افراد سودجو باز می گذارد.
خیانت به فرزندان خانواده در خیریه های سنتی
یکی دیگر از ایرادهایی که بر خیریه های سنتی وارد است، مشکلاتی است که در بلند مدت برای خانواده به وجود می آورند. همان مثالی که در ابتدای مقاله گفته شد را در نظر بگیرید. یک زن سرپرست خانوار به همراه ۲ فرزند کودک و نوجوان خود به خیریه سنتی مراجعه می کنید. از نظر مدیران خیریه سنتی، اگر خوراک و پوشاک و هزینه تحصیل فرزندان را تامین کنند، بهترین خدمت رسانی را به آن خانواده کرده اند. اما مسئله اصلی چیز دیگری است. یک مثال کلیشه ای در این زمینه وجود دارد که می گوید: به جای ماهی دادن، باید ماهیگیری را یاد دهیم!
ابتدا فرزندان این خانواده را مورد بررسی قرار دهیم. این کودک و نوجوان با توجه به اینکه خیریه ممکن است که در طول دوران تحصیل، همه نیازهای آنها را تامین کند، احساس می کنند که تا بزرگسالی نیز خیریه مسئول تامین نیازهای آنها خواهد بود. اگر فرهنگ سازی و آموزش درستی انجام نشود، این کودک و نوجوان نمی توانند در سنین بالاتر به امرار معاش بپردازند و مستقل شوند. مشکل بعدی که برای آنها به وجود می آید، این است که معمولا در خیریه های سنتی تا زمانی که فرزند خانواده در حال تحصیل در مدرسه است، مورد حمایت موسسه است. به محض اینکه فارغ التحصیل می شود، این موسسات کمکی به این فرد انجام نمی دهند. فرض کنید به یک فرد طنابی داده شده است و او را تا حدی به بالا کشیده اند و در یک لحظه طناب را پاره می کنند.
این ها فقط بخشی از مشکلات و مسائلی است که برای فرزندان خانواده مددجویان به وجود می آید. علاوه بر فرزندان، چالش ها و مشکلاتی نیز برای مادر آنها به عنوان سرپرست خانوار به وجود خواهد آمد.
خیریه سنتی و چالش هایش برای زن سرپرست خانوار
در بخش قبلی برخی از مشکلات خیریه های سنتی در برخورد با کودکان و نوجوانان را با هم بررسی کردیم. اما مشکل اساسی دیگری که در این موسسات هست، مربوط به زنان سرپرست خانوار است. فرض کنید خانمی که سن زیادی هم ندارد، به هر دلیلی مجبور به سرپرستی فرزندان خود می شود. با مراجعه به خیریه سنتی چه کمک ها و چه مشکلاتی برای او به وجود خواهد آمد؟
بله، قطعا کمک مالی و معیشتی به او می شود. اما برای یک زن جوان، داشتن شغل پایدار یکی از چالش های مهم است. این فرد باید بتواند در بلند مدت مستقل شود و از پس هزینه های و چالش های زندگی خود بر بیاید. اما خیریه سنتی نه تنها آموزشی در خصوص استقلال و کسب مهارت به او ارائه نمی دهد، بلکه این فرد را برای تامین نیازهای خانواده، بسیار وابسته به موسسه می کند.
اما این پایان راه و تنها مشکلات این شخص نخواهد بود. با توجه به اینکه باید نگاه بلند مدت داشت و به فکر حل تمامی مسائل شخص و خانواده بود، میبایست به ازدواج این فرد هم توجه کرد. در مواردی ممکن است شرایط و فرد مناسبی وجود نداشته باشد و موسسه باید در این راستا کمک کند. در مواردی نیز حتی شاید شرایط و فرد مناسب هم وجود داشته باشد اما به دلیل وابستگی این خانم به موسسه، ممکن است به فکر ازدواج نباشد. اینها مواردی است که در خیریه سنتی به آنها توجه لازم نمیشود. عدم توجه به این موارد باعث خواهد شد که این زن جوان موقعیتهای ازدواج خود را از دست داده و با بالا رفتن سن هم این امکان که ازدواج کند، کمرنگتر خواهد شد. از طرفی شغل پایداری نیز برای او در نظر گرفته نشده و تا سالهای سال، وابسته به کمکهای خیریه خواهد بود.
سخن پایانی
خیریه های سنتی شاید نیت خیرخواهانه و قصد کمک به افراد مختلف جامعه را داشته باشند. اما صرفا داشتن نیت خیر کافی نیست و باید به طور دقیق مسائل و مشکلات بلندمدت خانواده و افراد مدنظر قرار گیرد. یکی از راهکارهای جلوگیری از مشکلات مطرح شده، استفاده از یک نرم افزار خیریه است که قابلیت استعلام سوابق مددجو در سایر خیریه ها را داشته باشد. همچنین این نرم افزار جامع باید امکان ارزیابی و توانمند سازی مددجویان را به موسسه خیریه بدهد تا روند توانمندسازی آنها به خوبی پیش برود.
سامانه مدیریت خیریه آرشیت به عنوان جامع ترین و بهروز ترین نرم افزار خیریه، می تواند به موسسات خیریه مختلف در بهبود عملکردشان کمک کند. علاوه بر این در بخش های مختلفی مانند مدیریت صندوق صدقات، تاج گل، جمع سپاری و بسیاری بخش های دیگر نیز می توان از این نرم افزار استفاده کرد.